Zwiedzanie świata w sposób świadomy wymaga pewnego zaanagażowania i zdawania sobie sprawy z wpływu nadmiernej turystyki na ekosystem i społeczno-kulturowy charakter danego miejsca. W ekoturystyce nie chodzi bowiem tylko o niezanieczyszczanie krajobrazu, ale też o zachowanie tradycji i dorobku kulturowego, regulację ruchu turystycznego i promocję wartościowych, ale mniej popularnych regionów. Ekoturystami są zazwyczaj ludzie wrażliwi na piękno natury i zróżnicowany krajobraz kulturowy, a sama ekoturystyka niesie ogrom korzyści zarówno dla turystów, jak i gospodarzy poszczególnych miejsc.
Ekoturystyka – definicja
Pierwsza obszerna polska publikacja na temat ekoturystyki została napisana przez Dominikę Zarębę w roku 2000. Autorka zebrała informacje z dotychczasowych esejów dotyczących tego zagadnienia i opracowała własną definicję, w której określiła ekoturystykę jako najczystszą formę podróżowania przyjaznego środowisku naturalnemu i kulturowemu, które stanowi rdzeń turystyki zrównoważonej i odbywa się na obszarach o wybitnych walorach przyrodniczych i historycznych.
Co ważne, w ekoturystyce chodzi o to, by mieć jak najmniejszy wpływ na ugruntowany przez lata sposób funkcjonowania danego regionu. Częściowo i powierzchownie można ją powiązać z filozofią podróżniczą „leave no trace”, czy „zero waste”, do których należy choćby dodać dostosowanie natężenia ruchu turystycznego względem naturalnej przepustowości danego miejsca – ekoturysta nie wybierze się nad Morskie Oko w szczycie sezonu letniego. Ekoturystyka powinna stać również na straży odrębności kulturowej danych grup społecznych i nie wpływać na ich komercjalizację, ale na promocję, która bezpośrednio wiąże się z korzyściami finansowymi dla danego regionu.
Krótko mówiąc, ekoturystyka to sposób podróżowania i odpoczynku, który polega na dokładnym i dogłębnym poznaniu określonych obszarów, odkrywaniu mało znanych miejsc, przy jednoczesnym poszanowaniu przyrody i nie wykraczaniu poza wytyczone szlaki, a także na bezinwazyjnym poznawaniu dziedzictwa kulturowego i społeczności bez zaburzania ich naturalnego rytmu funkcjonowania.
Ekoturystyka wpływa na dostarczenie środków finansowych niezbędnych do ochrony konkretnych regionów i poprawia sytuację ekonomiczną lokalnych społeczności. Nie powinno się na nią patrzeć zatem tylko z punktu widzenia turysty. To również świadome wykorzystywanie zasobów przyrodniczych i kulturowych do promocji i rozwoju danego regionu za pomocą zrównoważonej turystki. Poniekąd wiąże się zatem z innymi dziedzinami życia i przedsiębiorczości, takimi jak ekologiczne rolnictwo, manufaktura, rzemiosło i rozwój lokalnych, przyjaznych środowisku biznesów, zwłaszcza spożywczych.
Kim jest Ekoturysta?
Ekoturysta oczywiście to osoba, która kieruje się założeniami – celami ekoturystyki, czyli jest skupiona na bliskim kontakcie z naturą, poznawaniu zwyczajów lokalnej społeczności i historii danych miejsc. Ekoturysta raczej nie zawita więc do większych miast, za to z przyjemnością odwiedzi nie tylko parki narodowe, ale też do skanseny czy muzea, zamieszka w ekologicznie prowadzonej agroturystyce, w pokoju wynajętym przez wiejskich gospodarzy, lub spędzi noc w namiocie w wyznaczonym do tego miejscu. Z przyjemnością skosztuje tradycyjnych wyrobów i będzie faktycznie chciał uczestniczyć w lokalnym życiu. Ważny jest też aspekt czysto ekologiczny, co znaczy, że na eko wczasy wybierzemy się raczej pociągiem, by zmniejszyć emisję CO2 do atmosfery i oczywiście nie będziemy zostawiać za sobą śmieci.
Jakie są formy ekoturystyki?
Ekoturystyką jest każdy wypoczynek, który jest zrównoważony i opiera się na odpoczynku od cywilizacji, kontakcie z naturą i kulturą. Może to być zarówno turystyka aktywna, jak i turystyka bardziej specjalistyczna – związana stricte z badaniem przyrody czy kultury/sztuki.
Sztandarowym przykładem ekoturystyki będzie wyjazd na ekologiczną farmę z dala od miasta, na której tradycyjnie produkuje się żywność, połączony ze spędzaniem czasów na pieszych wycieczkach, kąpaniu się w jeziorze i wizytach w okolicznym parku narodowym i gminnych muzeach. Jednak wypad na jacht w odludne miejsce, wycieczka rowerowa w głuszę, spływ kajakowy z dala od tłumu turystów, a także chęć poznania lokalnych produktów czy potraw to też jest przykład ekoturystyki w pełnym wydaniu.
Czytaj także:
- Najciekawsze trasy turystyczne w Polsce: Top 10 średniodystansowych szlaków turystycznych
- Na co zwrócić uwagę kupując ręcznik szybkoschnący w góry? Najlepsze ręczniki szybkoschnące
- Plogging – wejdź na nowy poziom joggingu!
- Co to właściwie jest ten mikroplastik?
Ekoturystyka a agroturystyka?
Te dwa pojęcia często są ze sobą mylone, głównie dla tego, że w niektórych przypadkach agroturystyka może być tożsama z ekoturystyką. Agroturystyka z definicji zorientowana jest na spędzanie czasu na wsi, w oderwaniu od zgiełku miasta, bez całej ekologicznej i kulturowej nadbudowy. Dla agroturysty główną atrakcję stanowi gospodarstwo rolne, a nie kontakt z dziką naturą i poznawanie lokalnych zwyczajów. Często jednak gospodarstwa agroturystyczne, zwłaszcza te, które sąsiadują z rezerwatami czy parkami narodowymi, wkładają bardzo dużo wysiłku w ekologiczne uprawy, dbanie o okoliczną przyrodę i kultywowanie tradycji, którymi dzielą się ze swoimi gośćmi – w takim wypadku agroturystyka jest jednocześnie ekoturystyką.
Ekoturystyka w Polsce?
Okazuje się, że Polska jest wręcz idealnym miejscem do uprawiania ekoturystyki, a to głównie za sprawą ogromnej bioróżnorodności. Zdaniem naukowców jedne z najbardziej cennych obszarów przyrodniczych w Europie znajdują się właśnie w naszym kraju. Ponadto aż 30% powierzchni Polski jest objęta ochroną, a krajobraz potrafi być niezwykle zróżnicowany. Małe miejscowości wciąż zachowują swoją odrębność kulturową (choćby wioska Zalipie pod Krakowem). Żywe są regionalne tradycje, potrawy, stroje, instrumenty, często dialekty, organizuje się festiwale promujące lokalną kulturę. Folklor przejawia się w architekturze i miejscach kultu religijnego, nie tylko chrześcijańskich. Poza tym miejsca nasycone są bogatą historią i ludowymi opowieściami. Warto też pamiętać o niezwykle atrakcyjnych, często odrębnych kulturowo, terenach przygranicznych – zwłaszcza po stronie wschodniej, które są w stanie zdumieć niejednego mieszkańca wielkiego miasta. Turystyka w Polsce z tej perspektywy potrafi być naprawdę ciekawa!
Najciekawsze gospodarstwa ekoturystyczne w Polsce
By ułatwić ci zadanie, przygotowałem listę najbardziej interesujących gospodarstw ekoturystycznych w kraju, realizujących w pełni założenia ekoturystyki. Możesz tam zakosztować ciszy, kontaktu z niezachwianą naturą i poznać lokalne tradycje. Kto wie, może ta forma spędzania urlopu będzie dla ciebie idealna?
- Skowronki – Lądek-Zdrój, woj. dolnośląskie (www.domskowronki.pl).
- Eko Bajka – Lubawka, woj. dolnośląskie (www.ekobajka.pl).
- Ekocentrum ICPPC – Stryszów, woj. małopolskie (www.eko-cel.pl).
- Zaciszne Zielone Ogrody – Mońki, woj. podlaskie (www.zaciszezieloneogrody.pl).
- Eko-Sen – Białowieża, woj. podlaskie (www.bialowiezaekosen.com.pl).
- Ohanadal – Komańcza, woj. podkarpackie (www.ohanadal.pl).
- Gościnna Stanica – Rzepedź, woj. podkarpackie (www.groenevakantiegids.nl/accommodatie?ac=PL-38-542-1755).
- Pod Bocianim Gniazdem – Bodzentyn, woj. świętokrzyskie (www.pod-bocianim-gniazdem.pl).
- Góry Świętokrzyskie – Kielce, woj. świętokrzyskie (www.agrowczasy.info).
- Plattówka – Grunwałd, woj. warmińsko-mazurskie (www.platte.pl).
- Majątek Giże – Giże, woj. warmińsko-mazurskie (www.ekoturystyka.com.pl).
- Stara Szkoła w Ubliku – Orzysz, woj. warmińsko-mazurskie (http://www.orzysz.pl/index.php?wiad=5927).
- Folwark Wąsowo – Wąsowo, woj. wielkopolskie (www.folwarkwasowo.pl).
- Gospodarstwo na Łęgach – Lubcz Mały, woj. wielkopolskie (www.ecotouristfarm.pl).
